Mącznica lekarska

Mącznica lekarska

Mącznica lekarska jest to gatunek rośliny z rodziny wrzosowatych. Nazwa jej wiąże się z mączystym smakiem owoców. Zwana jest też niedżwiedzim gronem. Występuje na półkuli Północnej w strefie umiarkowanej i arktycznej. Gatunek ten rozprzestrzenił się również na inne rejony świata. W Polsce rośnie przede wszystkim w północnej części niżu oraz na Wyżynie Śląskiej, Nizinie Śląskiej i Sandomierskiej oraz w górach. Można ją spotkać najczęściej w borach, na wrzosowiskach, a także na stokach gór.
W Borach Tucholskich zajmuje całe połacie obszaru dochodzące nawet do kilkunastu hektarów. Mącznica lekarska jest częściowo pod ochroną w związku ze znacznym wyniszczeniem tej rośliny przez zbieraczy ziół i degradacją środowiska naturalnego.

Charakterystyka rośliny

Jest to niewysoka krzewinka o płożących się pędach, które łatwo ukorzeniają się. Zielone, połyskujące, skórzaste liście są zimnozielone. Kwiaty wyrastają na końcach gałązek, tworząc małe, zwisające grona (niedżwiedzie grona). Płatki kwiatów są białe lub jasnoróżowe, kształtem przypominają "dzbaneczek". Owoce mącznicy to intensywnie czerwone jagody, przypominające borówkę brusznicę lecz różnią się smakiem. Mącznica kwitnie od kwietnia do czerwca.

Substancje lecznicze

Liście mącznicy zawierają: garbniki, glikozydy fenolowe, a wśród nich arbutynę, która po rozkładzie uwalnia bakteriobójczo działający związek fenolowy - hydrochinon, flawonid - izokwercytynę, kwasy organiczne oraz śluzy.

Właściwości lecznicze

Surowcem leczniczym są liście mącznicy. Od bardzo dawna używane jako środek zapobiegający zapaleniom dróg moczowych oraz do leczenia chorób dróg moczowych. Liście mącznicy zawierają arbutynę, która zwalcza bakterie Escherichia coli i działa lekko moczopędnie. Aby nastąpił rozkład arbutyny na bakteriobójczo działający hydrochinon, niezbędny jest alkaliczny odczyn moczu. Alkalizowanie moczu (gdy jest kwaśny) uzyskuje się poprzez picie dużych ilości wody mineralnej i stosowanie diety ubogiej w mięso i cukier. Produkty te zakwaszają organizm.
Liśćie mącznicy działają tylko lekko moczopędnie, stąd zwykle są stosowane w mieszankach wraz z ziołami moczopędnymi, np. ze skrzypem polnym. Są tez składnikiem wielu preparatów, np. Urosept i innych.

Odwary stosuje się przy infekcjach dróg moczowych, kamicy nerkowej, prostacie, białkomoczu, ropomoczu, moczeniu się nocnym.

Substancje zawarte w mącznicy mają działanie przeciwzakrzepowe, ściągające, antyoksydacyjne. W kosmetyce mają zastosowanie ze względu na właściwosci rozjaśniające. Stosuje się je przy przebarwieniach i stanach zapalnych skóry.

Przeciwskazania

Bez nadzoru lekarza nie powinno się stosować preparatów dłużej niż tydzień. Nie należy zażywać w czasie ciąży, karmienia piersią, w stanach zapalnych przewodu pokarmowego.
Przekroczenie dawki może wywołać "szum w uszach", mdłosci, bóle brzucha. W czasie kuracji mącznicą należy unikać żurawiny (zakwasza mocz).