Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), inne nazwy to żgajka wielka, pokrzywa wielka.
Jest to gatunek rośliny z rodziny pokrzywowatych. Pokrzywa to zioło, które rośnie dziko w Europie, Ameryce Północnej, Azji i Afryce Północnej. Bylina ta rozprzestrzeniła się równiez na inne kontynenty. Występuje pospolicie w Polsce, przede wszystkim na wilgotnych glebach w zaroślach, lasach, nad brzegami rzek i jezior.
Pokrzywa ceniona jest za jej właściwości lecznicze i kosmetyczne. Używana jest również do wyrobu włókna, jako pasza dla zwierząt, także pożyteczna jest w naturalnym środowisku pomagając w rozwoju innym roślinom.
Łodygi z parzącymi włoskami rosną pojedynczo słabo rozgałęziając się. Osiągają wysokość do ok. 0,5 m wysokości, czasem niektóre nawet do 3m. Jajowate, grubo ząbkowane liście wyrastają z węzłów łodygi parami. Ogonki liści są pokryte również parzącymi włoskami. Białe kwiaty zebrane w długie, zwisające kwiatostany kwitną od czerwca do póżnej jesieni.
Pokrzywa zawiera cenne karotenoidy, flawonoidy, chlorofil, garbniki, węglowodany, tłuszcze, białka, witaminy C, A, K, B2, sole mineralne, takie jak wapń, żelazo, potas.
Rolnicy często uważają pokrzywy za uporczywy chwast, lecz roślina ta jest bardzo ceniona za jej właściwości lecznicze i często jest stosowana w ziołolecznictwie. Na przykład Niemcy i Rosjanie wiosną przyrządzali pokrzywę jak szpinak, aby wzmocnić organizm po uciążliwej zimie.
Sok wyciśnięty z pokrzywy oczyszcza krew, m.in. z cholesterolu. Nalewki likwidują łupież i chronią cebulki włosowe przed wypadaniem. Zjadając codziennie czubatą łyżkę suszonej lub świeżej pokrzywy można uzupełnić niedobór żelaza. Należy stosować taką kurację co najmniej przez 2 miesiące. Nawet, gdy mamy chore jelita, żelazo z pokrzywy łatwo się przyswaja. Najcenniejsza jest świeża pokrzywa. Można ją dodawać do róznych sałatek, a suszoną do zup i sosów.
Pokrzywa, a przede wszyskim korzeń ma własciwości moczopędne. Pomaga wydalic zbędny chlor i mocznik oraz oczyścić organizm ze złogów kwasu moczowego. Świeze soki i odwary z liści pokrzywy pobudzają procesy metaboliczne, zwiekszają zdolność wydzielania soków żołądkowych. Substancje zawarte w pokrzywie wspomagają pracę wątroby, dzięki czemu odtruwają organizm. Z przewodów żółciowych odprowadzają złogi żółciowe. Mają równiez działanie przeciwbiegunkowe, leczą anemię i zmniejszają nadmierną potliwośc. Odwary i soki stosuje się także w chorobach reumatycznych i dla uzupełnienia niedoborów witamin i mikroelementów.
Zawarte w korzeniu fitosterole hamują przerost prostaty.
2 łyzki pokrzywy zalać 2 szklankami przegotowanej wody i gotować 5 minut. Pić 2-3 razy dziennie po pół szklanki.
4 łyzki pokrzywy zaparzyc 1 litrem wrzatku. Parzyc pod przykryciem 15 minut. Przecedzic przez sitko.
Pić przy ostrych i przewlekłych nieżytach górnych dróg oddechowych pół szklanki ciepłego naparu 3 razy dziennie.
Spory pęczek świeżych liści pokrzywy zalać litrem czerwonego wina z dwiema łyzkami miodu. Gotować wolno, na małym ogniu 15 minut. Przecedzic przez sitko.
Pić przy astmie pół szklanki wywaru kilka razy dziennie.
Po 100 gramów liści pokrzywy i owoców dzikiej róży, po 50 gramów liści czarnej porzeczki, koszyczka rumianku, korzenia mniszka lekarskiego, korzenia arcydzięgla, kłącza perzu i ziela tysięcznika dobrze wymieszać. Łyżeczkę do herbaty mieszanki zaparzyć szklanką wrzątku. Parzyć pod przykryciem 20 minut. Przecedzic przez sitko.
Pić przy niedokrwistości szklankę gorącego naparu 3 razy dziennie.
Po 100 gramów liści pokrzywy i liści brzozy, po 50 gramów kwiatostanu lipy, koszyczka rumianku, liści melisy, kłącza perzu i liści mięty pieprzowej dobrze wymieszać. Łyzeczkę mieszanki zaparzać szklanką wrzątku pod przykryciem 20 minut. Przecedzić przez sitko.
Pić przy łysieniu szklankę niesłodzonego naparu 2 razy dziennie.