Fiołek trójbarwny pochodzi z Europy, Północnej Afryki oraz rośnie w umiarkowanych obszarach Azji. Zioło to zostało naturalizowane na obszarach obydwu Ameryk. Fiołek trójbarwny nie jest wybredny jeśli chodzi o warunki wzrostu. Rośnie na trawiastych obszarach górzystych, jak również na wybrzeżach. Fiołek trójbarwny jest również hodowany w ogrodach. Części nadziemne używane w ziołolecznictwie są zbierane w lecie.
Fiołek trójbarwny to zioło jednoroczne, osiągające wysokość 10-30cm. Zioło to produkuje wiele nasion, które szybko kiełkuja, dając wrażenie, że fiołek trójbarwny jest rośliną wieloletnią. Kwitnie od maja do września. Kwiaty fiołka trójbarwnego osiągają długość od 1cm do 2.5 cm w kolorach fioletu, białego oraz żółtego. Trzy płatki dolne fiołka trójbarwnego są jasne - żółte, białe, kremowe, zaś dwa górne - ciemne, fioletowe lub niebieskawe. Łodyga fiołka trójbarwnego jest kanciasta, wielokwiatowa oraz rozgałęziona. Liście tego zioła są ogonkowe. Dolne mają kształt sercowaty, górne są kształtu lanceowatego. Wyróżnić należy również obecne duże, pierzastosieczne przylistki.
Surowcem leczniczym jest ziele fiołka (bratka). Zbiera się od maja (w niektórych regionach od końca kwietnia) do września młode kwitnące pędy o barwie żywo zielonej, odrzucając dolne pożółkłe części łodyg.
Surowiec zawiera związki flawonoidowe, a między innymi rutynę, biorącą udział w czyszczeniu krwi i przemianie materii, działa bowiem moczopędnie (a wraz z moczem wydalane są z organizmu szkodliwe substancje). Rutyna ułatwia również przyswajanie witaminy C, przedłuża jej działanie w tkankach organizmu, powoduje zmniejszenie przepuszczalności ścian włoskowatych naczyń krwionośnych przeciwdziałając ich łamliwości. W pewnych okolicznościach związki flawonoidowe obniżają poziom cholesterolu w osoczu krwi, dzięki czemu opóźniają proces rozwoju miażdżycy w naczyniach.
Fiołek trójbarwny jest głównie używany w leczeniu problemów skórnych, płucnych oraz związanych z układem moczowym. Fiołek trójbarwny może być z powodzeniem stosowany w czasie egzemy oraz innych chorób skórnych. Dzięki swoim właściwościom przeciwzapalnym i wykrztuśnym fiołek trójbarwny jest używany w czasie kokluszu i ostrego zapalenia oskrzeli, gdzie pełni rolę czynnika łagodzacego oraz pomaga w "gojeniu" się organizmu. Zioło to posiada właściwości rozrzedzania flegmy.
Fiołek trójbarwny jest stosowany na zapalenia pęcherza moczowego oraz może być używany w leczeniu objawów częstego i bolesnego oddawania moczu.
Herbata o gorzkim smaku sporządzona ze świeżych lub suszonych kwiatów fiołka trójbarwnego była używana na wiele dolegliwości zdrowotnych. W swoim zielniku z 1597 roku zielarz John Gerard cytował następujące opinie medyczne odnoszące się do tego zioła: fiołek jest efektywny w leczeniu konwulsji u niemowląt, jest znakomitym środkiem leczniczym w czasie infekcji płuc, oraz pisał o skuteczności zioła w leczeniu strupów, swędzenia, wrzodów. Herbatka ziołowa z fiołka trójbarwnego była na porządku dziennym w medycynie ludowej. Za pomocą tej herbatki obniżano gorączkę. Zioła tego używano jako środka przeczyszczającego, wykrztuśnego, uspokajającego. Wyciągiem z fiołka trójbarwnego płukano jamę ustną oraz gardło. Fiołka trójbarwnego używano do oczyszczania krwi lub jako środka skutecznego w pozbywaniu się wszelkich substancji toksycznych z organizmu. Fiołek trójbarwny posiada właściwości moczopędne oraz regulujące przemianę materii. Dzięki obecności rutyny ma działanie zmniejszające łamliwość naczyń krwionośnych.
Zalać szklanką gotującej się wody 1-2 łyżeczki suszonych ziół i zostawić do zaparzenia na 10-15 minut. Napar ten powinno sie pić trzy razy dziennie.
Brać 2-4ml nalewki z fiołka trójbarwnego trzy razy dziennie.
2 łyżki ziela fiołka trójbarwnego zalać 2 szklankami letniej wody. Ogrzewać do wrzenia i gotować pod przykryciem 5 minut. Odstawić na 10 minut i przecedzić. Pić 2-3 razy dziennie po 0,5-1 szklanki po posiłkach jako środek moczopędny i regulujący przemianę materii, a także w różnych rodzajach schorzeń skórnych oraz pomocniczo - w przeziębieniach, grypie i stanach gorączkowych.
Zmieszać równe ilości bratka, kwiatów bzu czarnego i kwiatów lipy. Zalać 2 łyżki ziół 2 szklankami gorącej wody i gotować pod przykryciem 5 minut. Odstawić na 10 minut i przecedzić. Pić 2-3 razy dziennie po 2/3 -1 szklanki między posiłkami jako środek napotny. Można dodać 1-2 łyżki soku malinowego.
Zmieszać po 20 g ziela bratków, ziela dziurawca, rozdrobnionych korzeni łopianu i rozgniecionych owoców róży. Zalać 1 łyżkę ziół 1 szklanką wrzącej wody i naparzać pod przykryciem 15 minut. Odstawić na 10 minut i przecedzić do termosu. Pić 2 razy dziennie 0,5-1 szklankę między posiłkami.
Zmieszać po 20 g bratków i kwiatów tarniny oraz po 10 g kory kruszyny, korzeni wilżyny i lukrecji oraz ziela skrzypu. Zalać 2 łyżki ziół w termosie 2,5 szklankami wrzącej wody i pozostawić pod zamknięciem na godzinę. Pić po 1/2-2/3 szklanki 3-4 razy dziennie w egzemie, trądziku, wyprzeniu, świądzie skóry i skłonności do czyraków.
Zmieszać po 20 g ziela bratków, korzeni łopianu i mniszka oraz po 10 g liści orzecha włoskiego, korzeni mydlnicy, kłączy perzu i ziela skrzypu. Zalać 2 łyżki ziół 2 szklankami ciepłej wody i pozostawić do spęcznienia na 2-3 godziny. Następnie ogrzewać do wrzenia i gotowac pod przykryciem 5 minut. Odstawić na 5 minut i przecedzić do termosu. Pić po pół szklanki 3 razy dziennie między posiłkami. Podawać dzieciom wątłym, bladym, ze zmianami zapalnymi skóry i węzłów chłonnych oraz nieżytem błon śluzowych i obrzękami.
2 łyżki ziela fiołka trójbarwnego zalać 2 szklankami letniej wody. Ogrzewać do wrzenia i gotować pod przykryciem 5 minut. Odstawić na 10 minut i przecedzić. Pić 2-3 razy dziennie po 0,5-1 szklanki po posiłkach jako środek Moczopędny i regulujący przemianę materii, a także w różnych rodzajach schorzeń skórnych, także przy trądziku.