Lipa - roślina lecznicza o delikatnym smaku

Lipa jest to długowieczne drzewo liściaste, należące do rodziny lipowatych. Pospolicie występuje na półkuli północnej w strefie umiarkowanej, szczególnie na nizinach. Czasami tworzy większe skupiska leśne. Sadzi się ją często w parkach, na osiedlach, przy drogach i w ogrodach jako roślinę ozdobną.
W Europie najczęściej jest spotykana lipa drobnolistna (Tilia cordata Mill.) i szerokolistna (Tilia platyphyllos Scop.).

Kwiatostan Lipy

Charakterystyka rośliny

W sprzyjających warunkach lipa żyje nawet kilkaset lat i może osiągać wysokość 35 m. Znane są okazy ponad pięćsetletnie. Najstarsza lipa drobnolistna rośnie w Cielętnikach w byłym woj. częstochowskim.

Starsze okazy charakteryzują się bardzo grubym, spękanym pniem o ciemnoszarej lub brunatnej korze. Młodsze mają korę gładką, zielonkawą. Pień jest prosty, dopiero od połowy wysokości ugałęziony. Liście są okrągławe, sercowate z piłkowanym brzegiem, lekko asymetryczne. Kwiaty koloru jasnożółtego zebrane w kwiatostany baldaszkowe wydzielają silny, miodowy zapach. Do szypułki kwiatostanu jest przyrośnięta łuskowata podsadka ułatwiająca lot rozsiewanym owocom.

Zbioru kwiatostanów dokonuje się z dala od głównych szos, najlepiej z miejsc, gdzie wiadomo, że drzewa nie były poddawane opryskom. Zbierać należy je w suche, słoneczne dni, a potem suszyć w miejscach przewiewnych i zacienionych.

Lipę masowo oblatują pszczoły ze względu na cenny nektar. Miód lipowy uważany jest za najlepszy przez konsumentów i pszczelarzy.

Substancje lecznicze

Surowcem leczniczym jest kwiatostan lipy. Należy go zrywać wraz z szypułką i przykwiatkiem w formie lancetowatego listka. Kiedyś zbierano również korę i liście.
Kwiatostany zawierają: flawonoidy, garbniki, terpeny, fitosterole, pektyny, olejek eteryczny, kwasy organiczne, sole mineralne, i witaminy C oraz PP.

Działanie lecznicze

Napary z kwiatostanu lipy są cenione przede wszystkim za właściwości napotne. Najbardziej cenne są w czasie przeziębień i grypy. Napary z lipy zwiększają wydzielanie potu i poprawiają oddychanie przez skórę. Działanie napotne możemy uzyskać również podczas kąpieli z dodatkiem naparu. Można też zmieszać lipę z innymi ziołami, np. z lawendą i tatarakiem. Kąpiel taka działa nie tylko napotnie, ale też pozwoli nam się odprężyć, zregeneruje naskórek i pomoże zmniejszyć skurcze. Lipa ma ponadto właściwości przeciwzapalne, osłaniające, odkażające, wykrztuśne, powlekające śluzem, pobudzające wydzielanie soku żołądkowego i uspokajające.

Śluzy zawarte w lipie mają działanie osłaniające, powlekające i zmiękczające błony śluzowe. Pozwalają ukoić ból gardła i złagodzić kaszel, a także chronić błony śluzowe przewodu pokarmowego.

Olejek eteryczny, łatwo dostępny w aptekach i sklepach zielarskich, łagodzi stany napięcia nerwowego i ma działanie uspokajające. Polecany głównie dla dzieci i osób starszych. Ponadto olejek ma działanie wykrztuśne, napotne, przeciwbólowe, antyseptyczne, rozkurczowe i żółciopędne.

Picie naparów z lipy pobudza wydzielanie soku żołądkowego i zmniejsza napięcie mięśni gładkich. Dzięki temu ułatwione jest trawienie i przyswajanie pokarmów.

W leczeniu biegunek, niestrawności i zatruciach stosuje się węgiel leczniczy pozyskiwany z drewna lipowego.

Zewnętrznie

Zewnętrznie można z naparu lipy robić okłady na zapalenie spojówek i powiek, na obrzęki i cienie wokół oczu. Przemywanie naparem skóry łagodzi podrażnienia, pielęgnuje cerę, uelastycznia, zmniejsza łojotok i hamuje złuszczanie się naskórka.

Inne zastosowania lipy

Miękkiego drewna lipy, łatwo poddającego się obróbce używają do swoich prac artyści rzeźbiarze oraz snycerze w sztuce ludowej. Drewno lipy nadaje się także do wyrobu niektórych instrumentów muzycznych.

Gdzie kupić kwiat lipy?

Herbatki z kwiatostanu lipy są dostępne w wielu aptekach i sklepach zielarskich. Kwiat lipy możemy także zamówić online ze sklepu krainaziol.pl (cena około 19zł / 100g)

Przepisy

Napar z lipy

Łyżkę stołową kwiatów lipy zaparzyć szklanką wrzątku. Parzyć pod przykryciem 10 minut. Przecedzić przez sitko.
Pić przy chorobach powodujących gorączkę, jako środek napotny, kilka razy dziennie po pół szklanki ciepłego naparu. Napar taki można także stosować do okładów, kąpieli, do przemywań podrażnionej skóry, pielęgnacji cery i usuwania piegów.

Mieszanka lecznicza na przeziębienie

Zmieszać równe ilości kwiatów lipy, kwiatów bzu czarnego i kłączy perzu. 1 łyżkę mieszanki zalać 1 szklanką wrzącej wody i pozostawić pod przykryciem przez 20 minut na parze. Odstawić na 10 minut i przecedzić. Można dodać 2 łyżki soku malinowego i wypić gorące przed snem.
Pić przy przeziębieniu jako środek napotny.

Zioła do kąpieli

Zmieszać 50 g kwiatów lipy, 30 g rozdrobnionego kłącza tataraku, 20 g kwiatów lawendy i kwiatów wrzosu. Zioła zalać 2 litrami wrzącej wody i ogrzewać przez 30 minut nie dopuszczając do wrzenia. Przecedzić i wlać do wanny wypełnionej do 1/3 wodą o temperaturze 38 st.C. Czas kąpieli to 15 - 20 minut. Po kąpieli nie wycierać się ręcznikiem, tylko szczelnie się nim owinąć i położyć do łóżka.
Taka kąpiel regeneruje skórę, działa odprężająco i przeciwskurczowo.

Zioła uspokajające

Po 20g kwiatów lipy, korzeni kozłka lekarskiego i liści melisy dobrze wymieszać. Łyżkę mieszanki zalać 1 szklanką wrzącej wody i ogrzewać pod przykryciem nie dopuszczając do wrzenia przez 15 minut. Potem odstawić na 10 minut i przecedzić.
Pić 1/3 szklanki 3 razy dziennie po posiłkach w stanach pobudzenia nerwowego.