Papryka

Papryka, zwana pieprzowcem jest rodzajem roślin z rodziny psiankowatych, więc łączy ją bliskie pokrewieństwo z ziemniakami, pomidorami, bakłażanami. Pochodzi z Ameryki Środkowej i Południowej. Do Europy sprowadzili ją Hiszpanie i Portugalczycy po odkryciu Ameryki. Początkowo uprawiano ją jako roślinę ozdobną i uważano za roślinę trującą, lecz później znalazła zastosowanie w kuchniach całego świata i w lecznictwie. W Europie jednym z największych eksporterów i konsumentów papryki są Węgry. Owoce tej rośliny są nazywane przez naszych bratanków "czerwonym złotem", ponieważ przynoszą ogromne dochody gospodarce. W tym kraju papryka jest podstawowym składnikiem wielu dań. Najbardziej znane to leczo i gulasz węgierski. Smakoszami papryki są też Meksykanie i Hiszpanie. W Polsce zyskała popularność stosunkowo niedawno. W naszym klimacie uprawia się tylko paprykę jednoroczną. Ze względu na to, że jest rośliną ciepłolubną należy sadzić ją w tunelach foliowych i w szklarniach.

Papryka

Charakterystyka rośliny

Papryka jednoroczna osiąga wysokość ok. 50 cm. Liście o ostrym końcu są podłużne, jajowate lub lancetowate, w zależności od odmiany. Z kącików liści wyrastają najczęściej pojedynczo niewielkie kwiaty o dzwonkowatym kielichu. Owocem jest duża jagoda o długości 5 - 15 cm. Owoce różnią się od siebie wielkością, kształtem, kolorem, smakiem i...ostrością. Słodkie odmiany papryki mają gruby miąższ i są większe, używa się je jako warzywo. Te pikantne są mniejsze o cieńszych ściankach, różnią się zawartością kapsaicyny (alkaloid, który nadaje ostry smak). Są używane po wysuszeniu i zmieleniu jako przyprawa kuchenna. Do najbardziej ostrych należą m.in. papryka jalapeno, chili i habanero. Naga Jolokia, czyli Wężowa Papryka Chili - to najostrzejsza papryka na świecie.

Substancje lecznicze

Owoce papryki zawierają alkaloid - kapsaicynę. W największych ilościach znajduje się on w nasionach papryki. Ma właściwości bakteriobójcze i antynowotworowe. Papryka zawiera też mnóstwo innych cennych dla naszego zdrowia substancji. Są to: białko, pektyny, cukry, olejki eteryczne, kwasy organiczne. Jest również doskonałym dostawcą witaminy C. Wśród wszystkich znanych warzyw pod tym względem zajmuje jedno z czołowych miejsc. Jest źródłem kompletu witamin z grupy B oraz witaminy E, PP, K oraz prowitaminy A. Zawiera także sole mineralne, takie jak: magnez, potas, siarkę, glin, żelazo, sód, fosfor.

Działanie lecznicze

Papryka, szczególnie ta ostra, znacząco podnosi odporność organizmu, pobudza pracę żołądka i jelit, przyspiesza przemianę materii, pobudza krążenie krwi, działa lekko moczopędnie. Paprykę zaleca się szczególnie osobom z niedoborem witamin i soli mineralnych oraz chcącym pozbyć się nadwagi. Papryka jest warzywem odżywczym, a przy tym niskokalorycznym. W 100 g zawiera tylko 15 - 30 kcal. Badania wykazały, że ostra papryka pobudza organizm do efektywniejszego wydzielania ciepła i spalania tłuszczów. Naukowcy dowiedli, że aby zwiększyć metabolizm o 25% należy dodać 1 łyżeczkę ostrej papryki do każdego posiłku. Lecz, aby zmusić organizm do działania na "zwiększonych obrotach" wystarczy sięgać po dużo mniejsze dawki, nawet niewielkie pomagają w odchudzaniu.

Papryka zapobiega starzeniu się organizmu i działa przeciwrakowo - jest świetnym przeciwutleniaczem.

Stosowana zewnętrznie na skórę działa rozgrzewająco i przeciwbólowo oraz poprawia krążenie krwi w miejscach objętych zmianami reumatycznymi, gośćcem, nerwobólem. Kapsaicyna jest wykorzystywana do wyrobu różnych maści, plastrów i wyciągów.

Papryka w kuchni

W polskiej kuchni najczęściej używamy owoce łagodnych odmian papryki w kolorach: czerwonym, pomarańczowym, zielonym i żółtym. Każda z nich różni się dość mocno właściwościami i ilością cennych witamin i minerałów, więc warto sięgać po wszystkie dostępne odmiany, najlepiej w różnych kolorach. Oczywiście zaleca się spożywać ją surową, aby nie stracić żadnych ważnych dla naszego zdrowia składników. Biorąc pod uwagę fakt, że papryka jest jedynym warzywem, które podczas obróbki cieplnej traci w minimalnym stopniu cenne witaminy i to, że istnieje tak duży wybór dań, do których można użyć paprykę, szkoda byłoby nie wykorzystać jej walorów w codziennym menu.

Paprykę można przyrządzać na wiele sposobów - od konserwowanej, po duszoną, pieczoną, grillowaną, nadziewaną pysznościami. Konserwowana zachowuje nawet 80% witamin.

Ostre papryki, oczywiście te w proszku, używamy jako przyprawy do sosów, surówek, zup, gulaszy, leczo, twarożków i do mnóstwa innych potraw.

Przeciwwskazania

Zbyt duże dawki kapsaicyny nie są zalecane osobom ze skłonnością do powstawania kamieni nerkowych, osobom starszym i dzieciom. Kapsaicyna w dużych ilościach może też sprzyjać rozwojowi raka żołądka u osób wrażliwych. Papryka może być, zresztą jak mnóstwo innych substancji, przyczyną alergii pokarmowych, szczególnie u dzieci i osób z obniżoną odpornością.

Przepisy

Papryka z ryżem

 

  • 1 papryka czerwona, 1 papryka zielona
  • 3 większe pomidory
  • 3 cebule
  • 30 dag ryżu
  • 30 dag boczku wędzonego
  • sól
  • papryka chili w proszku

Podsmażyć boczek pokrojony w niewielkie plastry. Pokroić cebulę w talarki, dodać do boczku i lekko podsmażyć. Boczek z cebulą przełożyć do garnka, następnie wsypać ryż i ciągle mieszając smażyć ok. 5 minut. Zalać 1 szklanką wody i dodać pokrojoną w kostkę paprykę i pomidory. Dusić pod przykryciem na małym ogniu przez 15 - 20 minut. Doprawić solą i ostrą papryką.

 

Twarożek z ostrą papryką

25 dag pełnotłustego twarogu wymieszać z 0,5 kostki masła. Doprawić solą, ostrą papryką w proszku, można też dodać ulubione zioła, np. kozieradkę.

Wyciąg olejowy z papryką

1 część suchej mielonej ostrej papryki zalać 3 częściami oliwy z oliwek. Macerować przez tydzień w chłodnym miejscu, następnie przefiltrować.
Pić 1 łyżeczkę dziennie na lepsze trawienie i jako środek wzmacniający odporność. Można też smarować bolące stawy w chorobie reumatycznej i artretyzmie, nacierać zmarznięte stopy i dłonie oraz stosować przy nerwobólach.

Podobne

Dziurawiec zwyczajny - złoto rośnie na ugorach
zastosowanie: niepokoje, depresje, stres

Len - nasiona lnu osłaniają przewód pokarmowy, walczą z zaparciami
zastosowanie: choroba wrzodowa, zaburzenia trawienne, zaparcia

Mięta - Poczuj miętę do mięty
zastosowanie: zaburzenia trawienne, brak apetytu, wzdęcia

Najnowsze

Jeżyna fałdowana - na układ trawienny i skórę
Glistnik jaskółcze ziele - naturalny sposób na kurzajki
Prawoślaz - ziola na łagodzenie kaszlu i podrażnień w zasięgu ręki