Bazylia

Bazylia

Bazylia jest rośliną jednoroczną z rodziny jasnotowatych. Jej nazwa pochodzi od greckiego słowa "basileus", czyli król. Prawdopodobnie pochodzi z tropikalnych terenów Afryki. Do Europy sprowadził ją Aleksander Macedoński podczas podbojów. W Europie Środkowej pojawiła się dopiero w XVI w. We Francji mówią o niej "królewskie zioło". W Polsce nazywana bazyliszką, bazylkiem ogrodowym lub bazylią wonną.
Według wierzeń ludowych przynosi szczęście, a noszenie jej liści w portfelu pomnaża pieniądze. Obecnie uprawiana jest prawie na całym świecie ze względu na jej walory smakowe, do celów leczniczych i jako roślina ozdobna.

Charakterystyka bazylii

Jest rośliną o rozgałęzionej łodydze, liściach jasnozielonych w kształcie rombu lub jajowatych, na brzegach karbowanych. Pod spodem liści znajdują się gruczoły wytwarzające olejek eteryczny. Po zerwaniu roślina wydziela specyficzny, korzenno-kwiatowy zapach. Kwiaty bazylii są koloru różowego, jasnoczerwonego lub żółtobiałego. Kwitną w lipcu i sierpniu, są miododajne.

Substancje lecznicze

Surowcem zielarskim jest całe ziele bazylii, z którego pozyskuje się olejek bazyliowy. Olejek zawiera: eugenol, cyneol, linalol, metylochawikol, garbniki, flawonoidy, saponiny, sole mineralne, witaminy.

Działanie lecznicze

Olejki eteryczne zawarte w bazylii pozwalają na lepsze przyswajanie pokarmów i ułatwiają trawienie. Likwidują nadmierną fermentację w jelitach i wzdęcia. Działają także rozkurczowo, moczopędnie, przeciwzapalnie i pobudzają akcję serca. Podobnie jak melisa poprawiają nastrój i działają przeciwdepresyjnie.
Używane zewnętrznie pomagają pozbyć się obrzęków i opuchlizny, np. po ukąszeniu owadów, a płukanie jamy ustnej i gardła pozwala nam lepiej oddychać, działa odświeżająco i odkażająco na błony śluzowe.

Bazylia w kuchni

Bazylia ma bardzo szerokie zastosowanie w kuchni jako przyprawa. Ale uwaga! Nieodpowiednie używanie może zepsuć jej walory smakowe i zapachowe oraz pozbawić wartości leczniczych. Należy więc zastosować się do kilku rad:

• nie wolno jej ścinać i kroić nożem, należy liście zrywać i rwać na mniejsze części palcami,
• nie dodawać jednocześnie do jednej potrawy innych przypraw, np. oregano, majeranku, cząbru.
• bazylię dodawać do potraw pod koniec gotowania, aby nie ulotniły się olejki eteryczne.

Bazylię dodaje się do zup rybnych, rosołów, sosów, sałatek, białego sera, pomidorów, duszonych warzyw. We Włoszech stosuje się ją prawie do wszystkich potraw. Znany sos pesto pochodzi z Genui we Włoszech. Jest od wieków wytwarzany w kamiennych moździerzach. Uciera się w nich oliwę z oliwek, bazylię, parmezan, orzeszki piniowe i sól. Tradycyjny sos pesto ma kolor zielony, lecz po dodaniu suszonych pomidorów nabiera koloru czerwieni (pesto alla siciliana).

Inne zastosowania bazylii

Olejki bazyliowe dodaje się do kosmetyków, w przemyśle spirytusowym do likierów, a w przemyśle spożywczym wykorzystuje się bazylię jako przyprawę do gotowych dań i konserw. Oprócz wielu zalet opisanych wcześniej, bazylia posiada jeszcze jedną: odstrasza komary i inne owady.

Uprawa w domu

Bazylię możemy uprawiać w ogrodach i w doniczkach. Nasiona sadzi się na głębokości ok. 5-6 mm. Pierwsze rośliny wschodzą po 10-14 dniach. Kiedy osiągną wysokość 15 cm, należy przystrzyc wierzchołki. Bazylia wymaga dobrego nasłonecznienia i regularnego podlewania.