Cząber ogrodowy

Cząber ogrodowy

Cząber ogrodowy jest aromatyczną rośliną należącą do rodziny jasnotowatych. Prawdopodobnie pochodzi ze wschodniej części basenu Morza Śródziemnego i z terenów nad Morzem Czarnym. Od dawna jest uprawiany w wielu rejonach świata jako roślina przyprawowa. Najbardziej ceniony jest cząber uprawiany na Bałkanach, tzw. bułgarska czubrica. Posiada on silniejsze właściwości lecznicze i aromatyczne niż inne odmiany. W średniowieczu głównie rozpowszechniały go klasztory. Ze względu na swój aromat i smak skutecznie zastępował pieprz, który w tamtych czasach był bardzo drogi. Stosowano go również do zwalczania pasożytów jelit, uśmierzania bólów różnego pochodzenia, kaszlu, chorób płuc i żołądka.

Charakterystyka rośliny

Cząber to roślina roczna lub ozima o silnie rozgałęzionej łodydze. Osiąga wysokość 20 - 30 cm. Liście ma gruczołowo punktowane, lancetowate lub łopatkowate. Różowe lub białe, drobne kwiaty są zebrane w szczytowe kłosy wyrastające w kątach liści. Kwitnie od maja do października. Owoc, to rozłupnia rozpadająca się na cztery rozłupki.

Substancje lecznicze

Surowcem leczniczym jest ziele cząbru. Zbiór surowca należy rozpocząć tuż przed kwitnieniem lub w czasie kwitnienia. Ścina się całą nadziemną część rośliny lub tylko wierzchołki pędów, a potem suszy w pęczkach w przewiewnym miejscu. Ususzone ziele przechowuje się w szczelnie zamkniętych naczyniach.
Ziele cząbru zawiera: olejek eteryczny, garbniki, żywice, śluzy, sole mineralne.

Działanie lecznicze

Cząber jest zielem o wielostronnym działaniu. Olejek aromatyczny w nim zawarty działa podobnie jak antybiotyk. Zwalcza wiele chorobotwórczych bakterii i grzybów. Wykazuje też działanie przeciwbólowe, przeciwbiegunkowe, przeciwzapalne, przeciwrobaczycowe. Wyciągi z cząbru mają właściwości przeciwutleniające, ułatwiające przyswajanie pokarmów, znoszą nadmierną fermentację i wzdęcia. Cząber poprawia pracę kory nadnerczy, intelekt i działa uspokajająco. Ze względu na działanie przeciwzapalne i moczopędne jest pomocny w infekcjach układu moczowego.

Cząber w kuchni

Ziele cząbru ma swoisty zapach, podobny do macierzanki. Wchodzi w skład pieprzu ziołowego. Jako przyprawa jest używany do konserw rybnych, jarzynowych i mięsnych, do różnego rodzaju sałatek, twarogów, zup. Dodaje się go do ciężkostrawnych potraw z fasoli, grochu, soi, bobu, soczewicy, a także do farszów, tłustych mięs i ryb.